De term 1:1 (spreek uit als 1 op 1) zorgde voor veel verwarring bij de presentatie van Matt over macro fotografie.
Ik ga een poging doen om het een en ander uit te leggen over sensoren en de vergroting 1:1 onder andere aan de hand van wat voorbeelden.
Ik heb de foto’s uit de losse hand geschoten en daarom zijn ze niet van fantastische kwaliteit qua scherpte. Als je met macro fotografie bezig gaat is een statief aan te raden, all kom je een heel eind in de goede richting als je camera een goede stabilisatie heeft.
Er zit een klein beetje wiskunde in het verhaal, snap je dat niet lees er dan maar overheen. Hopelijk is de draad van het verhaal daarna weer op te pakken.
Macro fotografie heet, officieel, pas macro als het een vergroting van 1:1 heeft. Veel “gewone” lens/camera combinaties die macro worden genoemd hebben dat niet en zijn dus niet in staat om “echte” macro foto’s te maken. Nu is het zo dat macro ook maar een term is en geen beschermd merk zoals Toyota of Pentax.
Zoals jullie weten heb je bij fotografie te maken met een voorwerp, lens en sensor of een filmrolletje.
Voor het begrijpen van de term 1:1 bij macro is het belangrijk dat je weet hoe groot de sensor in jouw camera is. Het “standaard” analoge filmrolletje is 35 mm over de langste zijde van de foto*1. Aan deze standaard formaat filmrolletje zijn full frame camera’s afgeleid.
Een full frame fototoestel*2 heeft een sensor die 3,6 cm (is 36mm) over de langste zijde heeft. Dit is voor alle full frame camera’s ongeveer gelijk ongeacht het merk.
Een Nikon APS-C, Sony en Pentax*3 toestel heeft een sensor die 2,36 cm breed is.
Een Canon APS-C*4 camera heeft een sensor die 2,23 cm is.
Olympus en Panasonic *5 camera’s hebben een sensor die ongeveer 1,8 cm is over de langste zijde.
*1 Dit klopt niet helemaal maar voor het gemak 35 mm.
*2 Zoals de Nikon D4, Df, D810, D610 en D750; Canon 5D, 6D en 1D-X of Sony A7 en SLT-A99)
*3 APS-C Nikon: Nikon D40, D60, D300, D3000, D5000 en D7000 serie; en Pentax camera’s.
*4 APS-C Canon: Canon D7, D70, D700, D600, D550 en D300
*5 Alle Olympus 4/3 en micro 4/3 camera’s zoals de Olympus E5, E3, OM-D EM5, alle PEN modellen, de OM-D serie en Panasonic camera’s zoals DMC-GH4, GH5 en GH6.
Lenzen hebben een brandpuntsafstand, dit wordt aangegeven in mm. Bijvoorbeeld een 50 mm of 150 mm lens. Het brandpunt van een lens is het punt waarbij de lichtstralen die er aan de ene kant in gaan aan de andere kant bij elkaar komen.
De term 1:1 bij macro fotografie slaat op de vergroting of verkleining. Denk maar aan een landkaart bij Aardrijkskunde waar een schaal van 1:100.000 op staat. Bij zo’n landkaart staat 1 cm op de kaart voor 100.000 cm in het echt, ofwel 1 kilometer.
Een beamer, zoals we die op de clubavonden gebruiken gebruikt ook een vergroting. In de beamer is er namelijk een chip met het plaatje, die uit de computer komt met een lens en dan op het scherm wordt het plaatje vele malen vergoot weergegeven.
Bij fotografie is dat niet anders. Nu is echter het plaatje op de sensor de “landkaart” en het voorwerp dat je fotografeert “de echte wereld”.
Bij 1:1 macro fotografie is het als het voorwerp 1 cm breed is, dan is het beeld op de sensor ook 1 cm. Voor de voorbeelden heb ik mijn camera spullen gebruikt. Ik heb een micro 4/3 Olympus camera met een sensor van 1,8 cm breed. Ik heb dan een 1:1 macrofoto als ik een voorwerp kan fotograferen die 1,8 cm breed is en die dan het hele beeld vult. Ik heb geen 1:1 lens maar wel een oude 28 mm Panacor “macro” lens met daarbij een 2x teleconvertor en tussenringen, ook wel extenders genoemd. Het setje tussenringen zijn te combineren waarbij je verschillende lengtes op elkaar kan zetten om het gewenste effect te krijgen.
Bij deze foto is het zichtbare deel van het voorwerp, de liniaal, exact 7 cm breed. Deze 7 cm komt terecht op de hele breedte van de sensor. Die sensor is bij mijn Olympus 1,8 cm. Ofwel 7 cm in het echt is 1,8 cm op de sensor en dat wordt dan weergegeven als 1,8:7. Als je de 1,8 en de 7 deelt door 1,8 (want dan wordt een van de getallen 1 en blijft de verhouding tussen de getallen hetzelfde, een beetje wiskunde) kom je uit op ongeveer 1:4. Dit is dus geen echte macrolens want dan had het 1:1 moeten zijn.
Dit voorbeeld is een foto gemaakt met de 28 mm lens maar met een 2x teleconvertor ertussen. Deze convertor bevat ook zelf een lens die het beeld 2 keer vergroot. Je ziet al meteen dat je op deze foto niet de 7 cm ziet van de liniaal maar 3,4 cm, de helft.
De vergroting wordt anders dan bij de eerste foto en de volledige breedte van de sensor, 1,8 cm is nu 3,4 cm in het echt.
Ofwel 1,8:3,4. 1,8 en 3,4 beide delen door 1,8 en dan kom je op ongeveer 1:2. Nog steeds geen echte macro.
Het volgende (boven) voorbeeld is een foto gemaakt met dezelfde 28mm Panacor macro lens maar nu met een enkele (kortste) tussenring en de convertor. Deze tussenring bevat geen lens maar zorgt er alleen voor dat de lens verder van de sensor komt te staan. Aan de lens is niets veranderd, die is nog steeds een 28 mm lens want aan het glas is niets veranderd. Door de tussenring is echter de afstand tussen de lens en de sensor vergroot. Dit veranderd de vergroting.
De foto laat 1,7cm van de liniaal zien en de sensor is 1,8cm. Dat is dus 1:1 vergroting. Dit is een echte macrofoto.
We kunnen nog een paar stappen verdergaan.
Het volgende voorbeeld is met twee tussenringen en de convertor gemaakt. Van de liniaal is 1,4 cm te zien en dat geeft een vergroting van 1:0,8.
Als ik alle drie de tussenringen met de convertor tussen de camera en de lens plaats dan krijg ik de volgende foto. Nu zien we op de foto slechts nog 0,9 cm van de liniaal. Daarmee krijg je de vergroting 1:0,5. Dit is dezelfde vergroting als de binoculair microscoop die ik op school gebruik.
Je kan jezelf een hoop gepruts besparen met tussenringen en convertors door een echte macrolens te kopen die van zichzelf al 1:1 macro foto’s kan maken.
Zoals deze Olympus 60mm f/2.8 macro lens die 1:1 kan.
Complimenten voor die het hele verhaal tot hier hebben gelezen. Ik hoop dat je er iets aan had en als ik fouten of als je opmerkingen hebt, plaats ze gerust.